سیاست‌گذاری هویتی در آموزش رسمی دوره‌ی پهلوی دوم

نهاد آموزشی به‌عنوان سازوکاری محتوایی و صوری برای بازتولید ارزش­های هر جامعه شناخته می­شود و هویت به‌عنوان اولین پیش‌داشته­های هر شخص از جمله مهم‌ترین آن‌ها بوده است. کتاب­های درسی مهم‌ترین بخش رسانه­ی محتوایی یک نهاد آموزشی به حساب می‌آید و هدف از نگارش این مقاله آشکارسازی سیاست‌گذاری هویتی در متون درسی دوره‌ی پهلوی دوم است. مطالعه بنا بر اقتضای موضوع با روش کیفی و تکنیک تحلیل محتوای کیفی انجام شده است. شش کتاب با استفاده از نمونه‌گیری هدف‌مند انتخاب و برای تحلیل آن‌ها از میان روش­های تحلیل محتوای کیفی به‌صورت تلفیقی دو روش تحلیل محتوای عرفی و جهت­دار به کار گرفته شده است. تحلیل محتوای کتاب­های علوم اجتماعی دوره­ی پهلوی با توجه به ابعاد هویت اجتماعی (هویت ملی، هویت مدرن-غربی، هویت دینی- مذهبی و هویت قومی- محلی) نشان می­دهد که در این دوره به هویت مدرن- غربی نسبت به دیگر هویت­ها توجه بیشتری شده است. هویت ملی نیز با توجه به مفاهیم ملت، میهن و باستان‌گرایی مورد توجه بوده و از دو هویت دیگر نیز بحثی به میان نیامده است؛ هرچند هویت مذهبی اغلب در خدمت دیگر هویت‌ها و مخصوصاً هویت مدرن- غربی قرار داشته و در این جهت به کار گرفته شده است.